YAPI VE MİMARLIK HİZMETLERİ SEKTÖRLERİNDEKİ İŞYERLERİNDE MOBBİNG / Mobbing in the construction and architectural services sectors
Yazar: İPEK BAKIRCIOĞLUDanışman: DOÇ. DR. EMRAH ACAR
İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Mimarlık Anabilim Dalı / Proje ve Yapım Yönetimi Bilim Dalı
Onaylandı
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
103 s.
Bu tez çalışmasında, bireylerin çalışma yaşamında maruz kalıp, kimi zaman adlandıramadıkları, kimi zaman adlandırmaktan kaçındıkları, `mobing' " işyerinde psikolojik taciz" ele alınmış ve Türkiye'de mimarlık hizmetleri ve inşaat sektöründe çalışan profesyonellerin maruz kaldıkları psikolojik taciz olgusuna yoğunlaşılmıştır. Kişinin çalışma hayatında maruz kaldığı fiziksel zararlar, genellikle psikolojik zararlardan önce farkedilmektedir; bu sebeple kişinin işyerinde uğrayacağı iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı önlemler geliştirilmiş; ancak çalışanın hem psikolojik hem fiziksel sağlığına zarar veren mobinge karşı önlem almak arka plana atılagelmiştir. Mobing, bireye ve çalışma barışına verdiği zararın yanında, bir örgütteki sosyal ağı etkilemesi ve kişiler arasındaki iletişimi zayıflatması sebebiyle performans kaybına da neden olmaktadır. Mobing örgüt içinde performans düşüşü, personel kaybı, prestij kaybı ve maddi kayıplar gibi olumsuzluklara da yol açmaktadır. Dolayısıyla mobing, maddi ve manevi yönleriyle ele alınması gereken bir problem alanı oluşturmaktadır. İşyerinde karşılaşılan her türlü olumsuz davranışın mobing olarak adlandırılmaması ve doğru tanı yapılabilmesi için ele alınan unsurlar çalışmada açıklanmış; işyerinde karşılaşılan herhangi bir nezaketsiz davranış biçimi ile mobing davranışlarının ayırdedilebilmesi için gerekli ölçütler açıklanmıştır. Yapı ve mimarlık hizmetleri sektörleri bağlamında keşfedici nitelikteki bu tez çalışması kapsamında, sektördeki profesyonellere yönelik bir saha araştırması tasarlanmıştır. Araştırma ile sektörde çalışanların mobinge maruziyet düzeyinin, çalışanların mobing karşısında ne gibi tepkiler verdiklerinin, işyerlerinde bu konuya ilişkin önleyici mekanizmalar olup olmadığının ve çalışanların mobingi önlemek konusunda önerilerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışanların mobinge maruziyet düzeyini tespite hizmet etmek amacıyla, Leymann'ın `Leymann Inventory Psychological Terrorism (LIPT)' ölçeğinden faydalanılmıştır. LIPT ölçeğine araştırmanın amaçları doğrultusunda çeşitli sorular eklenmiş; tasarlanan anket formu sektördeki profesyoneller tarafından yaygın biçimde kullanılan elektronik platformlarda askıya çıkarılmıştır. Anketi yanıtlayan 107 profesyonel içinde literatürdeki `mobing mağduru' tanımına uyan 54 yanıtlayıcı ile ikinci bir örneklem oluşturularak bir dizi istatistiksel ve nitel analiz yapılmıştır. Elde edilen sayısal verilerin analizinde SPSS yazılımından yararlanılmıştır. Araştırma sonuçları, yapı ve mimarlık sektöründe çalışan profesyonellerin mobing olarak tanımlanabilecek davranışlarla sıklıkla karşılaştıklarını ortaya koymaktadır. Çalışma bulguları, yaş, cinsiyet, medeni hal ve sektör deneyimi gibi bireysel değişkenlerin mobinge maruziyet ve mobinge gösterilen tepki açısından belirleyici olduğunu göstermektedir. Büyük-küçük işletme, meslek, pozisyon farkı olmaksızın mobing davranışlarının inşaat sektöründe yaygın olması, çalışma barışının sağlanması açısından konunun üzerinde durulması ve çalışanların bilinçlendirilmesi gerektiğini göstermektedir. Çalışmanın bulguları, başta formel şikayet mekanizmaları olmak üzere, çalışanlar tarafından önerilen bir dizi önleyici mekanizmanın yararını istatistiksel olarak da doğrulamaktadır. Bu çalışma, gelecekte yapılabilecek daha kapsamlı araştırmalara öncülük etmesi açısından önemlidir. Ancak, çalışmanın, amaçlı örnekleme (`purposive sampling') metodu ile yapılmış olduğu ve `nasıl' sorusundan çok `ne' sorusuna yoğunlaştığı birer kısıtlama olarak dikkate alınmalıdır.
