MOBBİNGE MARUZ KALANLARIN KİŞİLİK PROFİLLERİNE BAĞLI PSİKOLOJİK SAĞLIKTA BOZULMA GÖSTERGELERİ / Indicators of psychological health deterioration in mobbing victims, moderated by their personality profiles
Yazar: LÜTFİYE KAYA CİCERALİDanışman: PROF. DR. İBRAHİM BALCIOĞLU
İstanbul Üniversitesi / Adli Tıp Enstitüsü / Sosyal Bilimler Anabilim Dalı
Onaylandı
Doktora
Türkçe
2011
163 s.
Bu çalışmanın amacı, mobbinge uğrayan çalışanların kişilik profillerindeki farklılıkların mobbing kaynaklı psikolojik sağlıkta bozulma göstergeleri üzerine etkilerini araştırmaktır. 618 kişilik uygunluk örneklemi kullanılmıştır. Katılımcılarda minimum son altı aydır aynı kurum için çalıyor olmak şartı aranmıştır. Ölçümlemeler için yedi anketten oluşan bir batarya kullanılmıştır. 68 katılımcının mobbing mağduru olduğu tespit edilmiştir. Mobbing mağdurlarında beş kişilik faktöründen (Nörotisizm, Dışadönüklük, Geçimlilik, Deneyime Açıklık, Sorumluluk) hangilerinin psikolojik sağlıkta daha ciddi bozulmayla ilişkilendirilebileceğini tespit etmek için regresyon analizleri yapılmıştır. Psikolojik sağlık durumunu ölçmek için psikolojik iyilik hali, psikosomatik sağlık, genel psikolojik sağlık ve sürekli kaygı ölçekleri kullanılmıştır. Bu çalışmanın sonuçları, nörotik çalışanların mobbinge uğramaya daha yatkın olduklarını göstermiştir. Nörotisizm, dışadönüklük ve geçimlilikle birleştiğinde mobbing mağdurlarının psikolojik sağlık hasarı en ciddi boyuta ulaşmaktadır. Mobbing mağdurlarında en çok rastlanan psikolojik rahatsızlıkların, depresyon, obsesyon ve kaygı olduğu saptanmıştır. Ayrıca Türkiye'de önceden gözlemlenen durumun aksine, dışadönük kişilerin mobbinge uğrama konusunda daha elverişili olmadığı, içedönüklerle benzer düzeyde mobbinge uğrama ihtimalleri olduğu görülmüştür. Bayanların erkeklerden daha fazla mobbinge uğradığı da bulgular arasındadır. Çalışmanın uygulamaya yönelik başlıca iki faydası olacaktır. Bunlardan ilki insan kaynaklarının gelişimiyle ilgilidir. İşe giriş ve terfi aşamalarında yaygın olarak kişilik envanterleri kullanılmaktadır. Çalışanların kişilik profillerine bakarak mobbingden daha ciddi etkilenmeye açık olanların belirlenmesi ve önleyici eğitimlerle bu kişilerin mobbinge karşı güçlendirilmesi hedeflenebilir. Bu da çalışan sağlığı, mutluluğu ve verimliliğinin artışını getirecektir. Bu çalışmanın diğer katkısı yeni mobbing yasalarının hazırlanmasında referans olarak kullanılabilcek olmasıdır. Okuyucular, mobbingin psikoz, travma sonrası stres bozukluğu ve intihar vakalarına yol açan ciddi bir işyeri tacizi olduğunu öğrenecek ve önlenmezse ciddi sağlık riski yaratacağı konusunda farkındalık kazanacaktır. Bu da mobbing davranışlarıyla yol açılan psikolojik sağlıkta bozulma ölçüsünde legal yaptırım belirlenmesi aşamasında dayanak noktası oluşturacaktır.
