ÇALIŞANLARIN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK VE ÜRETİM KARŞITI İŞ DAVRANIŞLARININ NEDENLERİNE İLİŞKİN BİR MODEL ÖNERİSİ / A model proposal of antecedent about organizational citizenship behaviours and counterproductive work behaviours of workers
Yazar: HATEM ÖCELDanışman: PROF. DR. ALİ DÖNMEZ
Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Psikoloji Anabilim Dalı / Sosyal Psikoloji Bilim Dalı
Doktora
Türkçe
2009
219 s.
Bu araştırma örgütsel adalet bağlamında son yıllarda üzerinde durulmaya başlanan bir bireysel değişken olan ?adil dünyaya inanç?ın örgütsel adalet algısı, örgütsel destek algısı, iş güvencesizliği ve psikolojik zorbalık ile örgütsel vatandaşlık ve üretim karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkilerde bir aracılık rolünün bulunup bulunmadığını inceleme amacıyla yürütülmüştür. Ayrıca, ilgili literatürde örgütsel vatandaşlık ve üretim karşıtı iş davranışlarıyla olan ilişkileri ayrı ayrı araştırılan bu değişkenler bir arada ele alınarak söz konusu davranışların yordanmasına yaptıkları göreli katkılar incelenmiştir. Çalışma Ankara ilinde kamu ve özel sektöre ait çeşitli işyerlerinde çalışan 400 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öncelikle örgütsel adalet algısı, örgütsel destek algısı, iş güvencesizliği ve psikolojik zorbalık ile örgütsel vatandaşlık ve üretim karşıtı iş davranışları arasında adil dünya inancının aracılık rolüne ilişkin modelin sınanmasına daha sonra regresyon analizlerine yer verilmiştir. Bulgular, adil dünya inancının aracı değişken olarak yer aldığı bir modelin adalet algısı ile örgütsel vatandaşlık ve üretim karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkileri doğrudan bir ilişki bulunduğunu öneren bir modelden daha iyi yordadığını göstermiştir. Diğer yandan iş güvencesizliği yaşamanın hem örgütsel vatandaşlık hem de üretim karşıtı iş davranışlarını yordadığı bulunmuştur. Algılanan örgütsel desteğin kurallara uyma, savunmacı katılım ve sosyal katılımı pozitif olarak, sabotaj ve geri çekilmeyi ise negatif olarak yordadığı tespit edilmiştir. Psikolojik zorbalığın kurallara uymayı negatif, işlevsel katılımı pozitif olarak; sabotaj, geri çekilme, çalma ve kötüye kullanmayı ise negatif olarak bulunmuştur.
